Από την Ακαδημία Πλάτωνος στην Ιλεάνα Τούντα, της Ελεάννας Μαρτίνου

«Ξανά» της Γιούλας Χατζηγεωργίου ή αλλιώς, η μετατροπή του πένθους (στάχτη) σε προσόν μέσα από καινούρια σχήματα-γεωγραφία. Δημιουργώντας ένα ονειρικό τοπίο, το έργο με ταξίδεψε μακριά από την άχαρη πραγματικότητα και με ώθησε να σκεφτώ, ρεμβάζοντας την κίνηση της στάχτης, το ρευστό, το εφήμερο, τη φυσική ροή των πραγμάτων. Σοφή επιλογή το να μην ξεπερνούν σε διάρκεια τα 5 λεπτά τα έργα που εκτέθηκαν πρόσφατα στην Ακαδημία πλάτωνος, πιο μαζεμένα σε διάρκεια και πολύ πιο μεστά σε νόημα, μέσα από ένα παιχνίδι με το χρόνο, όπως όταν το παιδί χτίζει, γκρεμίζει και επανασυνθέτει, αφήνοντας πάντοτε ανοιχτό το ενδεχόμενο της αλλαγής, ξανά και ξανά. Πιθανόν ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο να αδικήσει τη συνολική ενέργεια του έργου, σημαντικό στοιχείο της οποίας είναι η χρονική διάρκεια και η συνεχής μεταβολή σχημάτων που με μετέφεραν τόσο στο μικρόκοσμο όσο και στο μακρόκοσμο, μέσα από μια κλίμακα που άλλες στιγμές ήταν μικρή και άλλες μεγάλη, όσο σε ένα πλανητικό σύστημα.

Και ύστερα, κοιτώντας το ζωγραφικό έργο του Πάνου Φαμέλη στη γκαλερί Ιλεάνα Τούντα, να με ρουφάει μέσα στην τεραστίων διαστάσεων εικόνα, που στιγμιαία μου έφερε στο μυαλό ταυτόχρονα, ανθρώπινα κορμιά σε σήψη, σκοτωμένο κρέας, ψευδαίσθηση θανάτου μέσα από κυκλικές, κυματοειδείς, εμμονικά επαναλαμβανόμενες κινήσεις του ζωγράφου που γλυπτικά εναποθέτει τη σάρκα με λάδι, δημιουργώντας μια ανάγλυφη επιφάνεια, στην οποία τόσο το παιχνίδι του φυσικού φωτός ανάμεσα στις ανάγλυφες φόρμες που διαλύονται όσο και το χρώμα, με ταξίδεψαν ακαριαία στον θάνατο αυτό του εαυτού που πεθαίνει και επαναγεννάται μετά από μια βαθιά ερωτική πράξη, υμνώντας τη χαρά της ζωής και την επίγνωση του εφήμερου χαρακτήρα της.

                                       Πάνος, Φαμέλης, "Το Κύμα", Ιλεάνα Τούντα, 2013

 Πολύ πιο ωμά στο έργο του Μπάμπη Βενετόπουλου στην Ακαδημία Πλάτωνος, με τη συναισθηματική αποστασιοποίηση και την ψυχρότητα που προκαλεί το μέσο της ψηφιακής τεχνολογίας, χάνεται η αίσθηση του χρόνου μπροστά σε μια οθόνη όπου γυμνές ανθρώπινες μαριονέτες στοιβάζονται η μια πάνω στην άλλη, μέσα σε ένα δωμάτιο όπου πολύ σωστά δεν υπάρχει κανένας ήχος, κι όμως το ίδιο το έργο, μου έβγαλε έναν επαναλαμβανόμενο νοητό κρότο κάθε φορά που ένα κορμί καταγκρεμιζόταν στο κενό, με την ίδια συχνότητα που έχει ο χτύπος της καρδιάς.

                                     Μπάμπης Βενετόπουλος, "Πεσόντες", 2012

Σε ένα άλλο ξύλινο σπιτάκι μέσα στην ακαδημία πλάτωνος-οι αρχιτέκτονες του οποίου σεβάστηκαν απόλυτα την αυτονομία κάθε καλλιτεχνικής πρότασης, αλλά και της διαδρομής της έκθεσης που δεν ήταν γραμμική (οι αρχιτέκτονες Παρμενίδης-Longuepee)- έμεινα για αρκετή ώρα μπροστά στο έργο της Κατερίνας Αθανασοπούλου, όπου μέσα σε ένα ονειρικό αστικό τοπίο, ένα τρόλευ-κούφιο κλουβί ξεκινάει μια αδιέξοδη διαδρομή, μέσα σε έναν χώρο όπου η ανθρώπινη παρουσία υπονοείται από θραύσματα αγαλμάτων που μεταφέρονται με γερανούς σε άγνωστη κατεύθυνση, κρεμασμένα με αλυσίδες, οδηγούμενα σε έναν στρόβιλο μαζί με τα υπόλοιπα στοιχεία που εξαφανίζονται και επανεμφανίζονται όπως τα σχήματα που δημιουργούν στον ουρανό τα αποδημητικά πουλιά.

                            Κατερίνα Αθανασοπούλου, "Αποδημία" (στιγμιότυπο), 2012

Και τέλος, στον πρώτο όροφο της γκαλερί Ιλεάνα Τούντα, στην ομαδική έκθεση με τίτλο «αρχιτεκτονικό αντικείμενο», σε δύο απέναντι τοίχους, κάνοντας διάλογο μεταξύ τους, τα έργα της Μάρως Φασουλή και του Αλέξανδρου Λάιου.

 Η Μάρω Φασουλή, δημιουργώντας φως, αντίστοιχο με τη λευκότητα του μαρμάρου όταν φωτίζεται από τον ήλιο, παραθέτει το απόλυτο, μεταλλικό σκοτάδι με γραφίτη, παγώνοντας τον χρόνο και βγάζοντας στην αίσθησή μου μια οικειότητα με ένα μέρος που νομίζω ότι το έχω ξαναδεί, αλλά και μια απόσταση, μια απαγόρευση να πλησιάσω περισσότερο. Πλησιάζοντας κοντά στα σχέδια που είναι κρεμασμένα στον τοίχο, αντιλαμβάνομαι μικρές ρωγμές, ανεπαίσθητες, ανάμεσα στη μεταλλική επιφάνεια που από μόνη της αντανακλά το φως του δωματίου μέσα από τις ελαφρώς ανάγλυφες γραμμές που δημιουργεί το πάτημα του μολυβιού, αλλά και εσωτερικό φως, της απόλυτα λευκής φόρμας που γίνεται ένα με τη γλυπτική φόρμα που παρατίθεται απένατι από τα σχέδια, 3 συνολικά, όπως σε ένα τέμπλο ιερού ναού όπου βρίσκεται το τριπλό ξυλόγλυπτο μπροστά στην αγία τράπεζα. Και ακριβώς όπως στη αγία τράπεζα απαγορεύεται η οικειότητα αλλά και αναιρείται ταυτοχρόνως, έτσι και στη λευκή, κλειστή, θεόκλειστη οικεία της Μάρως Φασουλή, το μόνο άνοιγμα είναι μια ρωγμή στο κέντρο, όπου μόνο το μάτι επιτρέπεται να τη διατρέξει και όχι η φυσική παρουσία του θεατή, ο οποίος έχει το δικαίωμα μόνο περιμετρικά να περπατήσει το γλυπτό και να απομακρυνθεί.

                              Μάρω Φασουλή, άποψη εγκατάστασης, Ιλεάνα Τούντα, 2013

Ο Αλέξανδρος Λάιος, σε διάλογο με τη Μάρω Φασουλή,  παραθέτει μια γλυπτική εγκατάσταση από σχέδια από γραφίτη στον απέναντι τοίχο, όπου μέταλλο και αέρας είναι ένα.  Το ξύλινο πάτωμα της οικείας που αποτυπώνεται παγώνει το χρόνο και αυτομάτως δημιουργεί απόσταση, κάνοντας διάλογο στην παράθεση των σχεδίων του πατώματος με μια φόρμα στο πάτωμα του χώρου της γκαλερί, η οποία με παρέπεμψε σε μια μεγάλη πινακίδα δρόμου ή ένα λάβαρο, άχρονο, από σκληρό μάρμαρο λευκό, το οποίο δημιουργεί μια ελαχιστη σχισμή επάνω στο μαλακό υλικό σαν μαξιλάρι όπου βυθίζεται και το οποίο σχεδιάζει όπως όταν με ένα πολύ καλά ξυσμένο μολύβι και πατώντας το χαρτί, έρχεται αυτή η οριακή στιγμή, λίγο πριν το χαρτί σκιστεί.

           Αλέξανδρος Λάιος, άποψη εγκατάστασης, Ιλεάνα Τούντα, 2013

Σημείωση: Αναφέρομαι σε έργα που ξεχώρισα στις δύο εκθέσεις που επισκέφτηκα πρόσφατα και είναι οι εξής:

 1. «Εικαστικοί Διάλογοι» στο πλαίσιο της Πράξης «Ακαδημία Πλάτωνος-Η Πολιτεία και ο Πολίτης» σε διοργάνωση της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάσση

2. Γκαλερί Ιλεάνα Τούντα, ατομική έκθεση Πάνου Φαμέλη στο ισόγειο και ομαδική έκθεση με τίτλο «αρχιτεκτονικό αντικείμενο» σε επιμέλεια Κατερίνας Νίκου στον πρώτο όροφο.

Παραθέτω τις σκέψεις μου ως θεατής και σε καμμία περίπτωση ως κριτικός ή ιστορικός τέχνης, αφήνω άλλωστε το επικίνδυνο αυτό έργο στους αυτοχαρακτηριζόμενους ως "ειδικούς".